Mewn llythyr agored at aelodau Cabinet Cyngor Sir Gar, mae Cymdeithas yr Iaith wedi datgan cefnogaeth i'r egwyddor o gyflwyno "Cyfarwyddyd Erthygl 4" yn y sir, ond yn datgan pryder na fydd y Cyngor yn mynd yn ddigon pell nac yn symud yn ddigon buan i ddatrys yr argyfwng tai yn ein cymunedau lleol.
Yn eu cyfarfod fore Llun 18 Medi, bydd Cabinet y Cyngor Sir yn trafod adroddiad cychwynnol gan swyddogion am gasglu tystiolaeth a fydd yn sail i gynnal ymgynghoriad rywbryd y flwyddyn nesaf ar gyflwyno Cyfarwyddyd Erthygl 4 yn y sir.
Wrth i Gyngor Powys gynllunio i aildrefnu addysg yn ardal Llanfair Caereinion a Llanfyllin/Gogledd y Trallwng mae Tegwen Bruce-Deans, Prifardd Eisteddfod yr Urdd Sir Gâr eleni, yn dweud ei bod hi am weld mwy o blant ym Mhowys yn derbyn yr un cyfleoedd ag y cafodd hi trwy addysg cyfrwng Cymraeg.
Mae Cymdeithas yr Iaith yn cydymdeimlo â theulu Gareth Miles o glywed am eu profedigaeth heddiw. Roedd Gareth Miles yn un o sylfaenwyr y Gymdeithas, yn Gadeirydd ar y mudiad rhwng 1967 ac 1968, ac yn allweddol o ran cyflwyno'r egwyddor creiddiol bod y frwydr dros yr iaith yn rhan annatod o'r frwydr fyd-eang dros gyfiawnder cymdeithasol.
Tra'n adlewyrchu ar lwyddiant Cymdeithas yr Iaith mewn cyfweliad diweddar gyda'r Gymdeithas, dywedodd Gareth Miles:
Mae Cymdeithas yr Iaith yn annog trigolion lleol i ymweld ag uned Cyngor Sir Môn yn Sioe Môn (Dydd Mawrth, 15 Awst a Dydd Mercher, 16 Awst) i'w holi a ydy'r Cyngor unwaith eto am geisio cau ysgolion gwledig yr ynys. Mae dogfen fewnol gan y Cyngor Sir wedi dod i feddiant y Gymdeithas sydd, fe ymddengys, yn argymell cau 14 o ysgolion cynradd cyn diwedd y ddegawd, a chreu tair ysgol newydd i ganoli addysg.
Esboniodd Robat Idris, Cadeirydd Cenedlaethol y Gymdeithas:
Mae Cymdeithas yr Iaith wedi lansio partneriaeth gyda Chyngres Undebau Llafur Cymru (TUC Cymru) mewn cam pwysig i hyrwyddo ac amddiffyn hawliau i ddefnyddio’r Gymraeg yn y gweithle.
Ar stondin y Gymdeithas ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol am 2.30yh ddydd Iau 10 Awst, arwyddodd Robat Idris, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith, a Siân Gale, Llywydd Etholedig TUC Cymru, Femorandwm Dealltwriaeth i lansio’r bartneriaeth hon.
Cyhoeddodd Walis George yn rali Nid yw Cymru ar Werth heddiw y bydd ‘Seminar Rhyngwladol ar yr Hawl i Dai Digonol a Deddf Eiddo’ yn cael ei chynnal gan Gymdeithas yr Iaith fis Hydref.
Yn rali Nid yw Cymru ar werth ar Faes yr Eisteddfod am 2yh ddydd Mercher (9 Awst), bydd Cymdeithas yr Iaith yn gwneud cyhoeddiad pwysig am ddigwyddiad rhyngwladol a fydd yn rhoi dimensiwn newydd i’r ymgyrch.
Mewn sgwrs heddiw fe wnaeth Angharad Tomos, Tamsin Davies, Siân Howys, Enfys Llwyd, Helen Greenwood, Haf Elgar a Menna Machreth yn trafod eu profiadau fel merched o fewn ymgyrchoedd Cymdeithas yr Iaith.
Mae'r sgwrs yn rhagflaenu lansiad cyfrol, ‘Merched Peryglus’, yn hwyrach eleni. Mae pob un o gyfranwyr y gyfrol wedi gweithredu’n uniongyrchol dros hawliau i’r Gymraeg, ac yn achos Enfys Llwyd ac Angharad Tomos, wedi treulio amser yn y carchar dros yr Iaith.
Dywedodd un o olygyddion y gyfrol, Tamsin Davies:
Mae Ffred Ffransis yn dechrau ar ympryd 75 awr am 12yp heddiw (6 Awst). Bydd yn dod â’i ympryd i ben ar ddiwedd rali Deddf Eiddo Cymdeithas yr Iaith.
Yn siarad cyn yr ympryd dywedodd:
