Yn fforwm agored Dyfodol ein Cymunedau Gwledig heddiw (27/09/25) fe wnaethon ni alw am ymyriadau i greu gwaith, darparu tai, cynnal gwasanaethau gwledig a chreu cymunedau mae pobl am fyw ynddynt. 

Dydy banc NatWest ddim yn darparu gwasanaeth Cymraeg i gwsmeriaid, felly mae angen gosod Safonau’r Gymraeg ar fanciau o dan Fesur y Gymraeg 2011. Rydyn ni wedi derbyn cwynion diweddar ynghylch penderfyniad NatWest i beidio darparu llyfr siec dwyieithog, penderfyniad sy’n cael ei ailystyried ar hyn o bryd. Roedd gallu ysgrifennu sieciau yn Gymraeg ac archebu llyfrau siec Cymraeg neu ddwyieithog yn gynnydd sylweddol a sicrhawyd drwy ymgyrchu gan ymgyrchwyr iaith dros ddeng mlynedd ar hugain yn ôl.

Dim ond 0.2% o gynnydd sydd wedi bod yng nghanran y plant sydd mewn addysg Gymraeg dros y flwyddyn ddiwethaf, yn ôl ffigurau newydd sydd wedi’u rhyddhau gan Ystadegau Cymru. Roedd 20% yn cael adddysg Gymraeg ym mlwyddyn academaidd 2023/24, a 20.2% yn y flwyddyn 2024/25. Mae hyn yn brawf bod angen gwneud llawer mwy er mwyn rhoi’r Gymraeg i bob plentyn drwy’r system addysg ac er mwyn cyrraedd targed Llywodraeth Cymru o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050.

Mae diffyg gweithredu Llywodraeth y Deyrnas Unedig i atal yr hil-laddiad sy’n digwydd i bobl Palesteina yn Gaza, a’r ffaith bod y Llywodraeth bellach yn tawelu’r lleisiau sy’n tynnu sylw at y gormes, yn ddatganiad clir o’i safiad – ac mae’n ddyletswydd arnon ni i ymateb.