Yn fforwm agored Dyfodol ein Cymunedau Gwledig heddiw (27/09/25) fe wnaethon ni alw am ymyriadau i greu gwaith, darparu tai, cynnal gwasanaethau gwledig a chreu cymunedau mae pobl am fyw ynddynt. 

Mewn fforwm agored yn Llyfrgell Caerfyrddin heddiw (dydd Sadwrn 18/5) cynhaliodd rhanbarth Caerfyrddin drafodaeth ar sut y gallai rhwydwaith o Fentrau Cymunedol yn Sir Gaerfyrddin fod yn rhan o strategaeth datblygu economaidd a fydd yn hyrwyddo'r iaith a chymunedau Cymraeg.

Mewn llythyr agored at aelodau Cabinet Cyngor Sir Gar, mae Cymdeithas yr Iaith wedi datgan cefnogaeth i'r egwyddor o gyflwyno "Cyfarwyddyd Erthygl 4" yn y sir, ond yn datgan pryder na fydd y Cyngor yn mynd yn ddigon pell nac yn symud yn ddigon buan i ddatrys yr argyfwng tai yn ein cymunedau lleol.

Yn eu cyfarfod fore Llun 18 Medi, bydd Cabinet y Cyngor Sir yn trafod adroddiad cychwynnol gan swyddogion am gasglu tystiolaeth a fydd yn sail i gynnal ymgynghoriad rywbryd y flwyddyn nesaf ar gyflwyno Cyfarwyddyd Erthygl 4 yn y sir.

Mae aelodau o Gymdeithas yr Iaith yn Sir Gâr wedi cyflwyno "Galwad Sir Gâr" i Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, ar faes Eisteddfod yr Urdd yn Llanymddyfri. Yr un prynhawn, ag y mae Cyngor Sir Caerfyrddin yn lansio eu Strategaeth newydd i Hybu'r Gymraeg yn y sir - a luniwyd gan y Fforwm Iaith Sirol y mae Cymdeithas yr Iaith yn aelod ohono.

Ar ran rhanbarth Caerfyrddin y Gymdeithas, esboniodd Ffred Ffransis:

Wrth i Gyngor Sir Caerfyrddin adolygu ei Gynllun Moderneiddio Addysg mae Cymdeithas yr Iaith yn y rhanbarth wedi galw ar y cyngor i ddefnyddio'r cyfle i greu cynllun blaengar sy’n cynnwys pawb ac yn cynnig atebion newydd.

Cyn etholiadau awdurdodau lleol llynedd penderfynodd y cyngor oedi ei gynlluniau i ymgynghori ar gau ysgolion Blaenau a Mynydd-y-garreg er mwyn adolygu'r Cynllun Moderneiddio Addysg. Dydy dyfodol yr un o'r ysgolion hynny, na sawl un arall yn y sir, ddim yn sicr er hynny.

Yn ôl y llythyr:

Mewn rali yng Nghaerfyrddin heddiw fe wnaeth Dafydd Iwan ddweud nad oes lle i anobeithio yn wyneb y cwymp yng nghanran siaradwyr Cymraeg, ac mai yn y frwydr y mae ein gobaith ni.
Ategodd Cymdeithas yr Iaith hynny gan ddweud nad anobeithio sydd ei angen ond gweithredu.

Gorymdeithiodd torf o Neuadd y Sir yng Nghaerfyrddin at swyddfa'r Llywodraeth yn Rhes Picton gyda 7 o alwadau ar Lywodraeth Cymru i weithredu.

Dywedodd Dafydd Iwan yn dweud wrth y rali:

Mewn rali sydd i'w chynnal yng Nghaerfyrddin am 2pm Ddydd Sadwrn yma (14/1), bydd Cymdeithas yr Iaith yn symud pwyslais ymgyrch "Nid yw Cymru ar Werth" o ymgyrchu'n erbyn gormodedd o ail gartrefi ac AirBnBs at ymgyrchu dros Ddeddf Eiddo gyflawn.

Esbonia Cai Phillips, myfyriwr ifanc o Flaen-y-coed Sir Gâr, fydd yn galw am Ddeddf Eiddo yn y rali:

Mae Cymdeithas yr Iaith wedi cyhoeddi heddiw mai Dafydd Iwan fydd siaradwr gwadd Rali'r Cyfri yng Nghaerfyrddin ddydd Sadwrn Ionawr 14.

Bydd y rali yn galw am weithredu brys dros y Gymraeg a chymunedau Cymraeg yn wyneb canlyniadau'r Cyfrifiad a gyhoeddwyd fis diwethaf. Dangosodd y Cyfrifiad mai yn Sir Gâr unwaith eto y bu'r dirywiad mwyaf yng nghanran y siaradwyr Cymraeg.

Yn dilyn cyfarfod fforwm Tynged yr Iaith Sir Gâr: Addysg yw'r Allwedd a drefnwyd gan ranbarth Sir Gâr Cymdeithas yr Iaith heddiw (15/10/2022) dywedodd Ffred Ffransis:

"Rydyn ni'n ddiolchgar iawn i Arweinydd y Cyngor, Darren Price, a swyddogion adran addysg y sir am ddod i'r fforwm ac am fod yn barod i drafod gyda ni.

Mae Cymdeithas yr Iaith yn Sir Gâr wedi datgan cefnogaeth i fwriad Cyngor Sir Caerfyrddin i ddiwygio'r broses ddadleuol o ymgynghori ynghylch ad-drefnu ysgolion yn y sir - sydd wedi cynnwys cau ysgolion pentre a newid categori ieithyddol ysgolion eraill.
Mae adroddiad ar y broses ymgynghori yn cael ei drafod mewn cyfarfod Cabinet heddiw